Op maandag 4 december ga ik weer naar het Centrum voor Arbeid en Psyche in Heerlen. In samenspraak met de psychologe besluit ik met de sessies te stoppen omdat het ergste leed geleden lijkt en omdat het ook met mij weer wat beter gaat, mede dankzij de medicijnen waarop ik goed reageer en die ik de eerstkomende tijd nog blijf innemen. Ook heb ik een groot gedeelte van mijn werkzaamheden weer hervat en ‘gezien de positieve verande- ringen en het ontbreken van een verdere hulpvraag, is in gezamenlijk overleg besloten het dossier alhier af te sluiten.’ Zo staat er in de brief aan de huisarts, met daarbij de toevoeging dat ik indien ik wederom hulpverlening wens me opnieuw kan aanmelden. Eigenlijk verwacht ik niet meteen dat dit zal gebeuren, want ik voel me sterker.

Alleen weet ik op dat moment nog niet wat er nog meer op mijn weg zal komen en ook onderschat ik de werkzaamheid van de medicijnen een beetje. Net zoals ik voorheen nooit zou hebben durven denken dat ik zo hulpeloos zou kunnen zijn en afhankelijk van een aantal mensen en een medicijn. En liever was ik er ook nooit achter gekomen dat ook ik zo aangeslagen door het leven zou moeten gaan. Zo sterk voelde ik me vroeger altijd, ondanks alle eerdere gebeurtenissen in mijn leven, maar gebleken is dat door lang met veel stress te moeten leven iedereen er aan onderdoor kan gaan.

Op 5 december schrijft Anke over hun kerstboom:

Oh denneboom

Okee, eigenlijk is het nog te vroeg. Officieel moet er geloof ik mee gewacht worden tot na Sinterklaas. Maar dat hebben wij zaterdag al gevierd. Dus hebben we ‘m gisteren toch maar alvast gekocht: de eerste echte eigen kerstboom van S. en mij. De versiering is nog wat minimalistisch (alleen lampjes en rode, folkloristisch aandoende kerstballen van Ikea) maar ook erg mooi. S. heeft hem nu al uitgeroepen tot ‘mooiste boom van Nederland’.

Ter verhoging van de feestvreugde (en bij gebrek aan kerstcd) na het optuigen gisteren Rockin’ the Bells (Jingle Bells) op gitaar gespeeld. Nou ja, een hele trage versie dan, want ik heb nog maar sinds heel kort de gitaar van Sim. in bruikleen en ben nog hard aan het oefenen. Gisteren was ik – toevallig! – aan dit liedje toe in mijn oefenboek. Binnenkort, na Sinterklaas en als hij helemaal af is, plaats ik misschien een foto van onze boom, dan kunt u zelf oordelen…

Klarinet spelen zat er niet meer in voor Anke, daarvoor heb je je tong nodig en de ‘lap’ in haar mond mag die naam niet dragen want hij beweegt nauwelijks. Niet dat Anke zo’n fervent speelster was, dat niet. We hebben eens een keurig getypte brief van het bestuur van de harmonie uit ons dorp gehad waarin werd geconstateerd dat “Anke vaak afwezig was op de repetitie en de uitvoeringen van de harmonie”. En of ze haar instrument niet beter ter beschikking van iemand anders kon stellen. Volkomen terecht natuurlijk en Anke is toen ook gestopt met klarinet spelen. Nu heeft ze de gitaar ter hand genomen en na oefening van de begintonen kan ze al een paar liedjes spelen. Het klinkt al heel aardig en met gepaste trots luisteren we naar haar spel. Net als vroeger toen ze als kind haar eerste liedjes op de blokfluit speelde.

Sinterklaas hebben we zaterdag al gevierd, schrijft ze. We hebben eerder met zijn allen de namen getrokken van degene die we een cadeautje en een gedicht zullen aanbieden. Ik heb Stijn en kan voor hem enkele films vinden die hij graag (nog eens) wil bekijken. Maar met het gedicht wil het maar niet vlotten, ik kan het op de een of andere manier niet opbrengen om een Sinterklaasgedicht te schrijven. Ik schrijf daarentegen een kort stukje proza waarin valt te lezen dat we blij zijn dat Anke zo’n goede partner heeft. Stijn speelt saxofoon, houdt van voetbal en is Roda-fan. Net als ik. Hij is humoristisch in woord en geschrift en schuwt de discussie niet. Maar het meest van al waarderen we hem om zijn opgeruimde karakter, zijn hulpvaardigheid en zijn liefde voor Anke die hem in staat stelt alles voor haar doen om het haar maar zo aangenaam mogelijk te maken.

“Waar werd oprechter trouw dan tussen man en vrouw ter wereld ooit gevonden?”, dichtte Vondel. Nou, ik weet het antwoord op deze versregel inmiddels wel. Dan hééft Anke de liefde van haar leven (en de voor ons ideale schoonzoon) gevonden en dan gebeurt dit allemaal. Maar misschien heeft het allemaal zo moeten zijn en kon Stijn juist door zijn grote liefde voor haar, Anke zo geweldig bijstaan.

De denneboom (zonder tussen-n) die Anke en Stijn hebben gekocht is een echte en niet al te uitbundig versierd. We kopen nog spullen om de boom nog wat mooier aan te kleden, maar volgens Anke is dat eigenlijk niet nodig. Zij vond hem zo al mooi genoeg en weet er ondanks al haar ellende toch van te genieten. Zoals ze er steeds in zal slagen om de positieve dingen die er nog over zijn te benoemen en daar plezier aan te beleven, en het daardoor ook voor ons iets minder ondraaglijk maakt.

Het laatste stukje van deze maand én van dit verschrikkelijke jaar volgt op 11 december. Je kunt het op twee manieren lezen. Aan de ene kant is er verbetering opgetreden, maar aan de andere kant zit in dit stukje een verdrietige ondertoon die het ondanks alle postieve opsommingen ook tot een zeer triest verhaal maakt.

>> >>

Precies een jaar geleden is het vandaag, dat S. en ik voor drie weken naar Thailand vertrokken. Het lijkt iets uit een ander tijdperk, een ander leven, zoveel is er sindsdien gebeurd. Het besef dat ik nooit meer zo’n reis – met rugzak – kan maken (in verband met de speciale voeding die ik mee zal moeten sjouwen als ik op vakantie ga) doet pijn, al hoop/denk ik dat er over een tijdje wel andere mogelijkheden zijn om toch nog zoveel mogelijk van de wereld te kunnen zien.

De laatste bestraling is vandaag precies twee maanden geleden. Ook dat lijkt iets uit een ander tijdperk. Gelukkig voel ik me fysiek lang niet meer zo beroerd als toen. Ik ben alweer naar de bioscoop geweest, naar een lezing, een restaurant (in verband met familiedag, zelf alleen soep gehad!), de kapper, in supermarkten en andere winkels, alleen met de trein naar mijn ouders, naar Ameland. En sinds enkele weken zelfs weer voorzichtig aan het werk vanuit huis.

Toch lijkt het, bovengenoemde ‘overwinningen’ ten spijt, mentaal juist alleen maar moeilijker te worden. Het herstel gaat zó langzaam… voor mijn gevoel sta ik soms echt al eeuwen stil. Zeker vergeleken met vrienden, die, volledig terecht natuurlijk, allemaal doorgaan met hun drukke leven. En bovendien zijn het allemaal dingen die ik vroeger sowieso al kon, waardoor het geen échte vooruitgang maar meer ‘beperking van de schade’ is. Wat zou ik in deze periode van mijn leven graag op een fast forwardknop drukken en alweer een jaar verder zijn. Waardoor, hopelijk, ook deze fase iets uit een ander tijdperk lijkt…

Niet te geloven dat het al een jaar geleden is dat Anke en Stijn naar Thailand gingen. In het land maakten ze vanuit Bangkok een reis naar het noorden en bezochten veel plekken waar ze beiden erg enthousiast over waren. Vervoer binnen Thailand werd er door hen zelf ter plekke geregeld, evenals de slaapplaatsen. En ofschoon dat niet de duurste hotels waren, spraken beiden alleen maar vol lof over het land en de mensen. Op de foto’s die we van hun reis gezien hebben, zag Anke er stralend uit, het geluk spat er op alle foto’s vanaf. Ze genoot en van een eventuele ziekte is in de verste verte geen spoor te bekennen. Het doet je goed om te zien dat ze het daar toen zo naar haar zin heeft gehad, maar het doet ook pijn omdat je weet hoe wreed het leven nu voor haar is.

Het is december, tijd om de balans op te maken. Het lijkt erop dat Anke met de opsomming van alle activiteiten die ze heeft ondernomen zichzelf moed inspreekt. Echt tevreden is ze niet, het duurt haar veel te lang. Voor iemand die zo jong is en zo actief in het leven staat gaat het natuurlijk ook maar tergend langzaam beter. En terecht merkt ze op: wat heet beter? Het zijn allemaal dingen die voor iedereen nog steeds vanzelfsprekend zijn en die zij nooit meer spontaan zal kunnen doen. Altijd moet je rekening houden met je beperkingen, de voeding, en steeds weer de pijn die maar niet voorgoed weggaat.